پدر و مادر از خردسالی نیازهای کودک را برآورده می کنند و این میزان وابستگی رهایی از آنها در آینده را چالش برانگیز می کند. بسیاری از والدین به پشتوانه این وابستگی، ناخودآگاه از مرزهای شخصی فرزند خود می گذرند و ناخواسته او را آزار می دهند. در چنین شرایطی، در جایگاه فردی بالغ می توانیم نحوه برخورد با والدین سمی را بیاموزیم و مرزی میان خود و والدین مان مشخص کنیم.
1- نحوه برخورد با والدین سمی کنترل گر
این مسئله اغلب به یکی از مسائل «قدرت در مقابل احساس گناه» تبدیل می شود که از رایج ترین مشکلات خانواده ها به حساب می آید. خودمان احساس می کنیم کنترل ما باید در دست والدین مان باشد، چون تا بوده همین بوده و به‌خاطر تلاشی که برای گرفتن اختیار زندگی خود از آنان می کنیم، دچار احساس گناه می شویم.
چنین والدینی شاید تلاش کنند:
- فرزندان مان را کنترل کنند؛
- در ازدواج ما دخالت کنند؛
- سعی کنند با پول ما را تحت کنترل خود درآورند؛
- با ایجاد احساس گناه ترغیب مان کنند از آنها مراقبت کنیم.
در هر یک از این موقعیت ها ممکن است سردرگم شویم؛ مطمئنیم که انگیزه تمام این کارها عشقی است که در دل به ما دارند، اما حقیقت این است که دوست داشتن دلیل خوبی برای کنترل کردن اطرافیان نیست. مقوله عشق از کنترل کاملا جداست.
در این شرایط، یکی از راهکار ها این است که خواسته خود را مشخص و آن را به عنوان مرز تعریف کنید. مثلا بگویید: «مامان، من قصد دارم کار الف و ب و ج رو انجام بدم و دقیقا هم همین کار رو انجام می دم.» یا «بابا، من این کار رو دوست دارم نه اون یکی رو. پس همین کار رو قبول می کنم.»
در برخورد با والدین سمی وقتی آنها واکنش نشان می دهند، به جای تلاش برای اصلاح یا تغییر احساسات آنها، سعی کنید احساسات خود را بپذیرید و از خودتان مراقبت کنید.
2- نحوه برخورد با والدین سمی درگیر اعتیاد
زندگی در کنار والدین معتاد این باور را در فرزند ایجاد می کند که باید به نحوی والدین خود را اصلاح یا از آنها مراقبت کند. این افراد توجه و لطفی را نثار والدین خود می کنند که به هیچ احدی در دنیا نمی کنند. ممکن است در قبال آنها احساس گناه یا مسئولیت کنند و شکستن این الگو بسیار دشوار باشد.
فکر می کنید چه کسی مسئول خوشبختی و تندرستی شماست؟ آفرین! خودتان مسئولید. بدانید که این مسئله درباره پدر و مادرتان هم صدق می کند.
از کوچک ترین مسئولیت های آنان که بر عهده شان گرفته اید شروع کنید و ذره ذره همه را به خودشان بازگردانید.
3- نحوه برخورد با والدین سمی که نقش قربانی را بازی می کنند
این والدین با ترفندهای روان شناختی از شما می خواهند که از آنان مراقبت کنید و با رفتار خود نشان می دهند که از پس مراقبت از خود بر نمی آیند.
احتمالا با وجود چنین والدینی، فرد در تمام طول زندگی نقش پدر و مادر را بازی کرده است، مثلا:
- به گله های مادر از پدر و بالعکس گوش داده است؛
- قبض ها را پرداخت کرده است؛
- ناراحتی شان را تسکین داده و به هر نحوی مراقب آنان بوده است.
نحوه برخورد با والدین سمی که نقش بازی می کنند، این است که از مسائل کوچک شروع کنید و مصرانه بگویید که دیگر مسئولیت مراقبت از آنها و انجام کارهایشان را به عهده نمی گیرید. سپس اجازه دهید بدون کمک شما اشتباه کنند تا یاد بگیرند.
4- نحوه برخورد با والدین سمی خشمگین
این والدین به معنی واقعی کلمه به شما صدمه زده اند، حال چه از نظر روحی و چه جسمی. حتی شاید فکر کنید رفتار آنها کاملا طبیعی است، چون تربیت آنها طوری بوده که چنین باوری داشته باشید.
حالا در جایگاه فرد بالغ، می توانید حد تحمل تان را خودتان انتخاب کنید. شاید دیگر تمایلی به ادامه این رابطه نداشته باشید یا به محض آنکه مکالمه به ابراز خشم و توهین کشیده شود، آن را رها کنید. با همین قدم های کوچک شروع کنید و تلاش خود را بسط بدهید. افراد مهربان زیادی وجود دارند که می توانید با آنها روابط سالم برقرار کنید. هیچ انسانی مجبور نیست سوء استفاده را تحمل کند.
به یاد داشته باشید زندگی شما متعلق به شماست و مسئولیت مراقبت از آن هم بر عهده خود شماست. مرزها نه تنها نشانه بی مهری نیستند، بلکه از الگوهای ناسالم قدیمی به مراتب بهترند.
شما بگویید
تا حالا تجربه زندگی در کنار والدین سمی را داشته اید؟ اطرافیان تان چطور؟ به نظر شما چه راه های دیگری برای برخورد با این والدین وجود دارد؟ مشتاقانه منتظر شنیدن نظرات و تجربیات شما هستم.