بعضی از افراد هنگام نزدیک شدن به دیگران یا وقتی کسی به آن ها نزدیک می شود، مدام احساس دلهره و عجیب بودن پیدا می کنند. به این احساس خجالت یا شرم زدگی گفته می شود.
در این مقاله درباره علت شرم زدگی و نخوه غلبه بر آن صحبت می کنیم.
علت شرم زدگی چیست؟
چند ویژگی شخصیتی در بروز خجالت نقش دارد :
- خودآگاهی
- افکار منفی درباره خود
- عزت نفس پایین
- ترس از قضاوت و طرد شدن
افراد خجالتی اغلب درگیر مقایسه های اجتماعی غیر واقعی می شوند. بنابراین در برابر افراد اجتماعی و پرجنب و جوش به حال خود غبطه می خورند. افراد خجالتی با این باور که دیگران همواره او را مورد قضاوت قرار می دهند، فرصت های جدید اجتماعی را رها می کنند. همین ویژگی نیز مانع از تقویت مهارت های اجتماعی آن ها می شود.
آیا خجالتی بودن ذاتی است؟
خودآگاهی بیش از حد، ارزیابی منفی خود و داشتن افکار منفی راجع به خود از ویژگی های افراد خجالتی است. همه این ویژگی ها به تعریف فرد از خودش برمی گردد. بنابراین هر فرد باید دلایل خجالت را در درون خودش جستجو کند.
تعریف هر فرد از خودش از 18 ماهگی شکل می گیرد. بنابراین نمی توان گفت که خجالتی بودن از بدو تولد آغاز می شود. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیقات مختلف حدود 20 درصد از نوزادان خلق و خوی واکنش پذیر دارند. اما این بدین معنی نیست که این نوزادان در آینده خجالتی خواهند شد یا نمی توانند رفتار خود را تغییر دهند. بنابراین نمی توان به ذاتی بودن دلایل خجالت دامن زد.
علت خجالتی بودن کودکان چیست؟
عوامل محیطی و زیستی روی خجالتی بودن افراد تاثیر می گذارد. طبیعت نوزادان با هم متفاوت است. بنابراین احتمال این که بچه های حساس خجالتی شوند بیشتر است. با این وجود، حمایت و دقت والدین در تربیت فرزند می تواند مانع از بروز خجالت یا اضطراب اجتماعی در کودکان شود.
علت خجالتی بودن نوجوانان چیست؟
در بسیاری از موارد ممکن است خجالت در نوجوانی تشدید شود. چون نوجوانان باید شرایط جدیدی اعم از رفتن به مدرسه، دوستی و بلوغ را پشت سر بگذارند. در این سن نوجوان ترس های مختلفی را تجربه می کند. ترس از دست دادن آبرو، طرد شدن یا رسوا شدن از جمله این ترس ها هستند. والدین می توانند نوجوانان را تشویق کنند تا درصورت نادرست بودن این ترس ها راهی برای غلبه بر آن پیدا کنند. سپس در تقویت این رفتار و مهارت ها به آن ها کمک کنند.
فرق بین خجالتی بودن و درون گرایی چیست؟
خجالتی بودن با درون گرایی فرق دارد. افراد درون گرا از این که تنها باشند و با خودشان وقت بگذرانند انرژی می گیرند. افراد خجالتی اغلب تمایل دارند که با دیگران ارتباط برقرار کنند اما نمی دانند چگونه این کار را انجام دهند.
در برخی موارد نیز نمی توانند اضطراب و ترس ناشی از قضاوت منفی دیگران را که با تعامل با آن ها اتفاق می افتتد، تحمل کنند. در حقیقت تامل در خود و نظارت بر رفتار و ویژگی هایی که در نظرشان ضعف محسوب می شود، باعث می شود نتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.
تعریف هر فرهنگ از خجالت چیست؟
ارزش های فرهنگی که کودکان از والدین و جامعه به دست می آورند. تاثیر به سزایی بر روی گرایش های اجتماعی آن ها دارد. به عنوان مثال تقریبا 40 تا 50 درصد از بزرگسالان آمریکا خود را خجالتی می دانند. این در حالی است که 60 درصد از ژاپنی ها خود را خجالتی تلقی می کنند. احتمالا تفاوت در نحوه مدح و ذم در هر فرهنگ است که باعث ایجاد چنین تفاوت های فرهنگی می شود.
چگونه بر خجالت خود غلبه کنیم؟
افراد خجالتی بدون این که تعریف شان از خود را تغییر دهند، به راحتی می توانند چالش های اجتماعی را پشت سر بگذارند. محققان می گویند بهتر است فرد خجالتی بودن خود را به رسمیت بشناسد و به این ترتیب سعی کند خود را از چنگال خودآگاهی برهاند.
روش های مختلفی برای بالا بردن اعتماد به نفس اجتماعی وجود دارد. افراد خجالتی می توانند به جای دوری از رویدادهای اجتماعی، زودتر از موعد برای آن برنامه ریزی کنند و بر روی مهارت های اجتماعی خود کار کنند.
افراد خجالتی بهتر است قبل از شرکت در رویداد اجتماعی، چند سوال و موضوع برای صحبت طراحی کنند. از طرفی نیز تحمل خود را بالا ببرند. به علاوه، می توانند ذهنیت خود را تغییر دهند و به جای این که فکر کنند واکنش طرف مقابل حتما منفی است، انتظار نتیجه ی مثبت داشته باشند.
خجالت خود به خود از بین نمی رود. بنابراین افراد خجالتی زمانی موفق می شوند که خجالت خود را به رسمیت بشناسند. سپس براساس این آگاهی اقدام به تغییر کنند. در این صورت متوجه می شوند که پیدا کردن موضوع برای گپ و گفت کوتاه همیشه آسان نیست. به همین دلیل است که بهتر است از قبل برای مکالمه خود در جمع برنامه بریزند. سوال و داستان هایی که می خواهند مطرح کنند را تمرین کنند و از همه مهم تر این که زودتر در محل حاضر شوند تا به محیط جدید عادت کنند.
چگونه می توانم دیگر خجالتی نباشم؟
آماده شدن برای حضور در یک موقعیت اجتماعی باعث می شود که به جای تمرکز بر روی اتفاقات منفی که ممکن است رخ دهد، به اتفاقات مثبت فکر کنید. سوالاتی که می خواهید از دیگران بپرسید و داستان هایی را که دوست دارید به اشتراک بگذارید را از قبل آماده کنید. به موضوعات مشترکی که می توانید در مورد آن ها صحبت کنید، فکر کنید. کنجکاوی درمورد دیگران و کم تر انتقاد کردن از خود هم در این زمینه مفید است.
چگونه می توانم به فرزندم کمک کنم تا اجتماعی تر شود؟
والدین می توانند بدون فشار وارد کردن به کودک برای عوض کردن شخصیت او، مهارت دوست یابی را در او تقویت کنند. مثلا می توانند از علایق کودک استقبال کرده و او را به انجام آن کارها تشویق کنند. زیرا هنگام انجام فعالیت های مشترک می توان دوستان جدیدی هم پیدا کرد.
همچنین آموزش مهارت های ساده اجتماعی نظیر برقراری تماس چشمی، لبخند زدن، واضح صحبت کردن و پرسیدن سوال هایی که با “چه” و “چطور” آغاز می شود، می تواند برای کودک مفید باشد.
شما عزیزان برای کسب اطلاعات در خصوص دلایل خجالت در کودکان و بزرگسالان می توانید از راهنمایی های روانشناس و روانپزشک استفاده کنید. البته برای دریافت این راهنمایی ها لزومی ندارد که صبر کنید تا در زمان ممکن مراقبت های درمانی مورد نیاز خود را به دست آورید.